درنگی در معناشناسی و ماهیت‌شناسی تحلیلی واژة «پارادایم»

Authors

  • حمیدرضا حسنی استادیار گروه فلسفة علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  • مهدی علی پور استادیار گروه فلسفة علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
Abstract:

ابهام معنایی واژة «پارادایم»، از زمان پیدایش رسمی این اصطلاح، و گسترش آن در حوزه‌های گوناگون دانش و ورود نامناسب آن در جامعة علمی ایران، مانند مفاهیم بسیار دیگری، زمینة بدفهمی این واژه را در جامعة علمی ایران پدید آورده، تفسیرها و کاربردهای سلیقه‌ای بسیاری را از این اصطلاح رایج کرده است. در این نوشته کوشیده‌ایم به بازشناسی کاربردهای گوناگون این اصطلاح و تنقیح مفهومی، معناشناختی و ماهیت‌شناختی آن، در فلسفة علم بپردازیم و در نهایت، ضمن آسیب‌شناسی این تعریف‌ها، تعریفی بایسته از این اصطلاح به دست آوریم که به گمان ما بهتر می‌تواند کارآیی آن را نشان دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

درنگی در معناشناسی و ماهیت شناسی تحلیلی واژة «پارادایم»

ابهام معنایی واژة «پارادایم»، از زمان پیدایش رسمی این اصطلاح، و گسترش آن در حوزه های گوناگون دانش و ورود نامناسب آن در جامعة علمی ایران، مانند مفاهیم بسیار دیگری، زمینة بدفهمی این واژه را در جامعة علمی ایران پدید آورده، تفسیرها و کاربردهای سلیقه ای بسیاری را از این اصطلاح رایج کرده است. در این نوشته کوشیده ایم به بازشناسی کاربردهای گوناگون این اصطلاح و تنقیح مفهومی، معناشناختی و ماهیت شناختی آن...

full text

درنگی در معناشناسی و ماهیت شناسی تحلیلی واژه «پارادایم»

ابهام معنایی واژه «پارادایم»، از زمان پیدایش رسمی این اصطلاح، و گسترش آن در حوزه های گوناگون دانش و ورود نامناسب آن در جامعه علمی ایران، مانند مفاهیم بسیار دیگری، زمینه بدفهمی این واژه را در جامعه علمی ایران پدید آورده، تفسیرها و کاربردهای سلیقه ای بسیاری را از این اصطلاح رایج کرده است. در این نوشته کوشیده ایم به بازشناسی کاربردهای گوناگون این اصطلاح و تنقیح مفهومی، معناشناختی و ماهیت شناختی آن...

full text

معناشناسی واژة «جهاد» در قرآن کریم

معناشناسی به عنوان یکی از شاخه‌های دانش زبان‌شناسی به تحلیل معنایی واژه‌ها و جمله‌های یک متن می‌پردازد و با آن می‌توان جایگاه دقیق کلمه‌ها و ترکیب‌های آن را از طریق نظام معنایی به دست آورد. یکی از واژه‌های بسیار مهم قرآنی که از این منظر مورد مداقّه قرار گرفته، کلمة «جهاد» است. این عبارت از مفاهیم پیچیده‌ای است که از گذشته تا حال مورد توجه مکاتب اسلامی و الهی بوده است و تکرار آن در جای‌جای قرآن ک...

full text

معناشناسی واژة اعتماد به نَفْس در قرآن و حدیث

«اعتماد به نَفْس» از آن دسته واژگانی است که همواره در معنای لغوی و روان‌شناسی با دین در تضاد است. پژوهش حاضر، برای نزدیک شدن به سیمای آن از قرآن، به روش تحلیلی و با استفاده از شیوة معناشناسی هم‌زمانی، به تحلیل «اعتماد به نَفْس» در قرآن و حدیث پرداخته‌است و ارتباط مفهومی آن را با واژه‌های جانشین، همنشین و متضاد واکاوی کرده‌است تا حوزۀ معنایی و مفاهیم پیرامونی آن بازشناخته شود. از آنچه در متن مقاله ب...

full text

بررسی معناشناسی واژة سلام در تفسیر تبیان شیخ طوسی

سلام واژه­ای است قرآنی با 43  بار تکرار و پنج  جلوه معنایی که خداوند، انبیای خود را با آن درود گفته و مردمان را در جهت تحیّت به آن فرمان داده است. این واژه در ساخت­های گوناگون صرفی و وجوه متعدد نحوی در قرآن آمده است. بررسی وجوه اعرابی و ساخت­های صرفی این واژه و کشف رابطة معنایی آن، رسالت این مقاله است تا با شیوة تحلیلی پاسخی بر این تفاوت­ها بیابد. افق نگاه این مقاله آرای طوسی و گاه مقایسه با آرا...

full text

واکاوی معناشناسی در‌زمانی واژة «یقین» در قرآن کریم

معناشناسی درزمانی به بررسی تغییر و تحولات واژگان در طی زمان می‌پردازد. یافتن تغییر و تحولات واژگان قرآنی در دوران پیشاقرآنی و پساقرآنی، قرآن­پژوهان را در بازخوانی معنای اساسی و نسبی یاری می‌کند. یکی از واژگان محوری قرآن کریم «یقین» است که در دایرة معنایی خدا، انسان‌ و جهان غیب و شهود مطرح است. این مقاله درصدد است تغییرات یقین را از زبان‌های سامی قدیم تا پایان عصر عباسی پی‌جویی کند تا به معنای د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 63

pages  77- 96

publication date 2010-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023